Afazi Testleri
AFAZİ
TÜRKİYE’ DE KULLANILAN AFAZI TESTLERI
Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD) Maviş ve Toğram [ 1 ] tarafından yayımlanmış olan Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD), serebrovasküler olay (SVO) sonucunda sol beyin hasarına maruz kalan bireylerin tüm dil alanlarındaki performansını belirlemeyi, afazi tanısı koymayı ve uygun terapi hedeflerini seçmeye yardımcı olmayı amaçlamaktadır. ADD konuşma akıcılığı, işitsel anlama, tekrarlama, adlandırma, okuma, söz eylemler, dilbilgisi ve yazmayı değerlendiren 8 alt testten oluşmaktadır. ADD’nin puanlamasında, soru ilk sorulduğunda herhangi bir yardım veya ipucu olmadan doğru yanıtlanıyorsa 2 puan, soru sunumunda ikiden fazla tekrar yapılarak ve/veya herhangi bir yardım, ipucu sağlanarak, gecikmeli doğru tepki alınıyorsa ya da hedef tepkinin bir bölümü alınıyorsa 1 puan, yardımlı veya yardımsız yanlış tepki verildiğinde 0 puan verilmektedir.
Ege Afazi Testi Ege Afazi Testi (EAT) Atamaz, Yağız-On ve Durmaz [ 2 ] tarafından afazili bireylerin spontan konuşma, konuşma akıcılığı ve çıktıları, işitsel anlama, tekrar, adlandırma, yazılı çıktı, okuduğunu anlama, şekil çizme ve praksis olmak üzere dil becerilerinin tümünü ölçmek amacıyla Ege Üniversitesi’nde geliştirilmiştir. EAT’nde kullanılan test bataryası 8 alt testten oluşmaktadır: konuşma şekli ve özellikleri, apraksi değerlendirmesi, işitsel/sözel anlama, tekrarlama, isimlendirme, görsel anlama/okuma, şekil çizme/ yazma/cümle kurma, sayısal işlemler. EAT’nin puanlamasında, alt testlere göre değişkenlik bulunmakla birlikte, genel olarak doğru cevaba 0 puan, tekrarlı ve yanlış cevaplara 1, 2 veya daha fazla puan verilmektedir.
Gülhane Afazi Testi-2 (GAT-2) [3,4] toplam 7 bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler sırayla spontan konuşma, konuşmayı anlama, okuduğunu anlama, oral motor değerlendirme, otomatik konuşma, tekrarlama ve adlandırmadır. Testin toplam puanları ‘dil-puan’ ve ‘motor-puan’ olarak 2’ye ayrılmaktadır. ‘Dil puan’ı spontan konuşma, konuşmayı anlama, otomatik konuşma, tekrarlama ve adlandırma alt testlerinin toplam puanları oluşturmaktadır. ‘Motor puan’ı ise oral motor değerlendirme alt testinin puanları oluşturmaktadır. ‘Dil puan’ bireyin dille ilgili performansı, ‘motor puan’ ise motor konuşma sorunları hakkında bilgi vermektedir. Yanıtların sesletim biçimleri puanlamayı etkilemez. Her doğru yanıt 1 puandır.
Başkent Afazi Testi (BAT) [ 5 ] toplam 8 bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler sırayla serbest konuşma, anlama, tekrarlama, adlandırma, okuma, yazma, apraksi ve görsel dikkat ve matematik becerileridir. BAT’da yer alan alt testler ve bu testlerin puanlaması yapılırken daha önce geçerliği ve güvenirliği saptanmış olan Western Afazi Bataryası (WAB) örnek alınmıştır. Bataryadaki kelime listeleri, Türkçe kullanım sıklığı ve Türkçe çağrışım listeleri kullanılarak hazırlanmış.Testin puanları ‘Afazi Katsayı Puanı (AKP)’ ve ‘Kortikal Katsayı Puanı (KKP)’ olarak 2 farklı şekilde hesaplanmaktadır. Afazi Katsayı Puanı (AKP); serbest konuşma toplam puanı ile anlama toplam puanının 20’ye, tekrarlama ve adlandırma toplam puanının 10’a bölünmesi sonuçlarının toplamının 2 ye çarpılması ile hesaplanmaktadır. Kortikal Katsayı Puanı (KKP); serbest konuşma toplam puanı ile anlama, tekrarlama, adlandırma, okuma, yazma, görsel dikkat ve matematik becerileri toplam puanının 10’a ve apraksi toplam puanının 6 ya bölünmesi sonucu çıkan sonuçların toplanmasıyla hesaplanmaktadır. AKP hastanın dil özellikleri hakkında, KKP ise hastanın dil özelliklerinin yanı sıra oral motor değerlendirme hakkında da bilgi vermektedir.
Bilgisayarlı Simge Afazi Test’i (BSAT),Computurized Revised Token Test (CRTT)’nin Türkçe adaptasyon ve standardizasyon çalışmasıdır. Türkçeye çevrilen ve gerekli psikometrik çalışmaları yapılan Bilgisayarlı Simge Afazi Test‟i (BSAT), belirtilen standartlar çerçevesinde, afazi tanısı almış bireylerin işitsel anlama yeteneklerinin değerlendirilip, uygun terapi hedeflerini seçmeye yardımcı olmayı amaçlayan bir test olarak hazırlanmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu sol beyin hasarlı afazi tanısı almış bireyler, kontrol grubunu ise beyin hasarı olmayan sağlıklı bireyler oluşturmuştur. Çalışmaya 60 sağlıklı, 30 beyin hasarlı afazili olmak üzere toplam 90 birey katılmıştır.
BSAT standart şekil, renk ve farklı büyüklükteki şekillerin tanımlanması ve objelerin hareket ettrilmesini gerektiren yönergeleri içeren 10 alt testten oluşmaktadır. Bireyden verilen yönergeleri takip etmesi istenir. Bilgisayar akustik olarak kontrol edilen yönergeleri vermektedir. Bireyin gerçek objeleri hareket ettirmesi yerine, bilgisayar ekranındaki objelere dokunarak ya da mouse kullanarak objeleri manipule etmektedir.
Klinisyen15-puanlı çok boyutlu, puanlama sistemini kullanarak, bireyin verdiği cevabın doğruluğunu puanlamaktadır. Sonra tüm 10 alt test için hesaplanan ara toplam puanlarının ortalaması alınarak tüm testin genel toplam puanı belirlenmiş olmaktadır.
Test tekrar-test güvenirlik çalışmasında, Intraclass correlation coefficient (ICC), Cronbach‟s alfa ve Pearson korelasyon katsayısı hesaplanmış, ön test ve son test puanları arasındaki tutarlılığın yüksek derecede anlamlı (ICC ve Cronbach‟s alfa değerleri) ve pozitif korelasyonu olduğu görülmüştür.[6]
KAYNAKÇA
1. Maviş İ, Toğram B. Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD) kullanım yönergesi. Ankara: Detay Yayınları;2009.
2. Atamaz F, Yağız On A, Durmaz B. Ege Aphasia Test: Türk Fiz Tıp Rehabilitasyon Dergisi 2007;53:5-10.
3. Tanrıdağ O. Gülhane Afazi Testi. 1993.
4. Tanrıdağ O, Maviş İ, Topbaş S. GAT-2:Gülhane Afazi Testi-2. Ankara: Detay Yayıncılık;2011.
5. Dokur U, Başkent Afazi Testinin (BAT) Geçerlilik ve Güvenirliliği Pilot Çalışması,Uzmanlık Tezi,Ankara 2013
6. Türkyılmaz,M.D (2009). Bilgisayarlı Simge Afazi Testi’nin (GAT-2)‟nin Türkçe adaptasyon ve Standardizasyon Çalışması, Hacettepe Üniversitesi Doktora Tezi,Ankara
