Afazi Değerlendirme
AFAZİ
AFAZİ DE NÖROPSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME
Günümüzde nöropsikoloji, bedenin konjenital, travmatik, tümöral ve enfeksiyoz hasarları sonucu zihinde, bilişsel süreç veya davranışlarda oluşan değişikliklerle ilgilenir. Ismini, beyni anatomik ve fizyolojik açıdan inceleyen nöroloji ile bireyin duygu, düşünce ve davranış sistemini inceleyen bilim dalı psikolojiden almış olup bu iki bilim dalını birbirine entegre ederek bireyin psikolojik durumunu, nörolojik süreçleriyle birlikte değerlendirip açıklamaya çalışır [1].
Beyinde oluşan bozukluk ve hastalıklar ile zihinsel ve davranışsal olayların ilişkilerinin ortaya konmasını içeren faaliyetler bütününe 'nöropsikolojik değerlendirme' adı verilmektedir.
Nöropsikoloji alanında, belirli beyin bozuklukları ile bilişsel/davranışsal değişiklik ve bozukluklar arasındaki ilişkilerle ilgili bir çok araştırma yapılmaktadır. Nöropsikolojik değerlendirme araçlarının geliştirilmesi ve standardizasyonu da bunlar arasında yer
almaktadır [7].
Yapılan nöropsikolojik değerlendirme ile birincil olarak, beyin hasarına bağlı davranışsal bozulmaların varlığının, zamanında ve doğru olarak saptanarak anlaşılması ile gözlenen davranış bozukluğunun psikolojik veya psikopatolojik belirtilerden ayrılması sağlanmaya çalışılmaktadır. Bu değerlendirme, beyin hasarının zihinsel değişikliklerle olan ilişkisine duyarlı psikometrik araçlar, yani nöropsikolojik testler kullanılarak yapılır [2, 3].
Nöropsikolojik testler, kompleks bilişsel süreçleri ölçmektedir. Örneğin, bir çalışma belleği testindeki performans; kullanılan uyarıcılara ilişkin algısal süreçleri, odaklanmış ve sürekli dikkati, davranışları ketleme ve olayları zamanda sıralama gibi yönetici işlevleri vb. içerir. Bu testler, zihinsel islevlerde bir bozukluk saptanırsa, bozukluk paternine göre tanı ve hastalığın prognozu konusunda ipuçları verebilir [4,5].
Nöropsikolojik değerlendirme, birden fazla ölçü aracının (testin) birarada kullanılarak çeşitli beyin fonksiyonlarını ölçmeyi amaçladığı bir batarya ile yapılabildiği gibi, tek tek belirli testlerin kullanılmasıyla da yapılabilir. Testler, beyindeki yapısal hasarın neden olmuş olabileceği tüm fonksiyonel alanları tarayarak, bu alanlara ait olarak davranışa yansıyan fonksiyonel bozulmaların yer ve türleri hakkında veri sağlamaktadırlar. Bu yolla psikolojik ya da organik (beyin hasarına bağlı) davranış bozukluklarının ayırıcı tanısına ulaşmada büyük katkıları olmaktadır. [1].
Özetle, nöropsikolojik testler uygulanarak, beyindeki işlev bozukluğuna bağlı ortaya çıkan bilişsel bozukluklar, somut verilerle ortaya konabilmekte, tanı koyma, hastanın izlenmesi, tedavi etkinliğinin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonda yararlı olabilmektedir.[6]
1. Karakaş S, Bekçi B. Zihin/davranış ile beden/organizma ilişkilerini ele alan bilim dallarının doğuşu ve gelişimi. NeuroQuantology 2003; 2: 232-265
2. Erkal B. Nöropsikolojik Testlerin Klinik Psikolojide -Tanı Ve Tedavide- Kullanımı. Kriz Dergisi 3 (1-2) 155-158
3. Can H, Karakaş S. Alzheimer Tipi Demans ve Birinci Basamakta Nöropsikolojik Değerlendirme. Sted dergisi, 2005; 14 (2) : 22
4. Can H, Karakaş S. Demans şiddeti Derecelendirme Ölçeğine Bağımlıdır: Kısa Durum Muayene Testi ile Reisberg Global Bozulma Ölçeğinin Karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri 2009;12:5-20
5. Can H, Karakaş S. Bilişsel Süreçlerde Alzheimer Tipi Demansa Bağlı Değişiklikler. Klinik Psikiyatri 2005;8:37-47
6. Karakaş S. Nöropsikoloji bilimi. Tanımı, faaliyet alanları, ülkemizdeki durumu. Türk Psikoloji Bülteni 1996; 2: 21-26.
7. Karakaş S, Eski R, Başar E ve ark. (1996) Türk kültürü için standardizasyonu yapılmış nöropsikolojik testler topluluğu: BİLNOT Bataryası. 32. Ulusal Nöroloji Kongresi Kitabı. Türk Nöroloji Dergisi ve Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi. İstanbul, Ufuk Mat.
